هیدروسل عبارت از تجمع مایع در اطراف بیضه می باشد که توسط یکی از پوشش های بیضه ترشح می شود. هیدروسل در اکثر موارد یک بیماری بدون خطر بوده و مشکلی برای بیمار ایجاد نمی کند ولی در 10 درصد موارد علت ایجاد کننده آن یک بیماری خطیر مثل سرطان بیضه است. هیدروسل معمولا یک طرفه است ولی گاهی نیز دو طرفه می باشد.

بیضه دارای یک پوشش بسیار نازک سروزی است که به طور مداوم یک مقدار مایع ترشح می کند تا سطح بیضه ها نرم باقی بمانند. این مایعی که ترشح می شود از طریق وریدها از بیضه خارج می گردد. حال اگر تعادل در میزان مایع ترشح شده و خارج شده از بیضه بهم بخورد، زیادی آن در اطراف بیضه تجمع پیدا کرده و سبب هیدروسل می شود. این مایع رفته رفته زیاد می شود، طوری که گاهی کیسه بیضه در افرادی که از مراجعه به پزشک خجالت می کشند، حجم بسیار بزرگی پیدا می کند.

در افرادی که دارای هیدروسل هستند، در لمس، قوام بیضه مثل بادکنک است. هیدروسل معمولا بدون درد است و اگر خیلی بزرگ شود در فعالیت روزانه بیمار مداخله می کند. اگر در لمس قوام توده سفت باشد باید مشکوک به سرطان بیضه شد و بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.

 
علل هیدروسل کدام ها هستند:
• اکثر موارد علت خاصی نمی توان یافت.
• در 10 درصد موارد علت، عفونت بیضه، سرطان، ضربه به بیضه و یا سایر موارد است.

موضوع مهم افتراق ادم یا تجمع مایع در جدار کیسه بیضه با هیدروسل است. در بعضی بیماری ها مثل نارسایی قلب، نارسایی کلیه و نارسایی کبد؛ همچنان که مایع در سایر نقاط بدن مثل شکم جمع می شود، جدار کیسه بیضه نیز متورم شده و پر از مایع می گردد. در این بیماران علی رغم حجم بسیار بزرگ کیسه بیضه ها، نمی توان آن ها را عمل جراحی کرد؛ چون مایع در داخل پوست جمع شده است و جراحی بدون اثر است. درمان این بیماران همان درمان بیماری اصلی، مثلا نارسایی قلب می باشد.

تشخیص
در بسیاری از موارد می توان با معاینه بالینی بیماری را تشخیص داد ولی گاهی جهت تائید تشخیص و موارد مشکوک باید از پاراکلینیک استفاده کرد. بهترین اقدام پاراکلینیک، انجام سونوگرافی است. سونوگرافی از کیسه های بیضه نه تنها هیدروسل بلکه سایر موارد مثل فتق و سرطان بیضه را به راحتی می تواند تشخیص دهد.

در مردی که با تورم کیسه بیضه مراجعه کرده است باید تشخیص های افتراقی زیر مطرح شوند:
• عفونت بیضه
• سرطان بیضه
• فتق
• تورم جدار کیسه بیضه

درمان
تنها راه درمانی جراحی است. کشیدن آب دور بیضه توسط سرنگ نه تنها بی فایده است (چون بعد از چند روز مجددا مایع جمع می شود) بلکه خطر ایجاد عفونت و بهم زدن راه های لنفاوی بیضه را نیز به همراه دارد. دست نخورده ماندن راه های لنفاوی بیضه در درمان سرطان بیضه اهمیت خیلی زیادی دارد. هیدروسلی که جا افتاده است باید به موقع عمل جراحی شود، به تاخیر انداختن عمل جراحی سبب بزرگ تر شدن کیسه بیضه و ظاهر نامناسب پس از عمل جراحی می شود.

در عمل جراحی هیدروسل، فقط پوششی که سبب ترشح مایع می گردد، برداشته می شود و خود کیسه بیضه‌ دست نخورده باقی می ماند و اگر کیسه بیضه خیلی بزرگ شده باشد، پس از عمل جراحی خود را نمی تواند جمع کند و همیشه بزرگ تر از طرف مقابل باقی می ماند.

به طور خلاصه
• هیدروسل در بالغین معمولا یک بیماری خوش خیم است.
• در 10 درصد موارد یک عامل زمینه ای مثل عفونت بیضه و سرطان وجود دارد.
• اگر در لمس قوام کیسه بیضه سفت باشد (نه شبیه بادکنک) باید مشکوک به سرطان بیضه شد و بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.
• اگر هیدروسل به ناگهان ایجاد شده باشد، باید به وجود سرطان بیضه مشکوک شد.
• برخلاف هیدروسل در بچه ها، بهبودی خود به خودی در هیدروسل بالغین وجود ندارد.
• بهتر است قبل از این که اندازه هیدروسل بسیار بزرگ شده باشد، آن را عمل جراحی کرد.
• عمل جراحی هیدروسل ساده و کم عارضه می باشد.

منبع:7sib.ir