چراشیربه بعضی هانمی سازد؟

برای آنکه بفهمیم چرا دسته‌ای از مردم، نسبت به شیر این‌گونه عکس‌العمل نشان می‌دهند و راهکار درست برای مقابله با این مشکل چیست، ….

شیر برای بسیاری از ما نوشیدنی خوش‌طعمی است که صبح یا عصر، آن را با لذت، همراه با تکه‌هایی از یک کیک یا بیسکوییت می‌نوشیم اما برای خیلی‌ها، همین نوشیدنی گوارا، مایه دردسر و دل‌درد است؛ طوری که ترجیح می‌دهند برای درد نکشیدن، دور شیر و بقیه لبنیات را خط بکشند…
برای آنکه بفهمیم چرا دسته‌ای از مردم، نسبت به شیر این‌گونه عکس‌العمل نشان می‌دهند و راهکار درست برای مقابله با این مشکل چیست، گفت‌وگویی داشته‌ایم با دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و دانشیار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران.
اینکه می‌گویند بعضی‌ها عدم تحمل لاکتوز شیر دارند، یعنی چه؟ این مشکل به چه علتی پیش می‌آید؟
عدم تحمل لاکتوز یک مشکل متابولیسمی ژنتیکی و مادرزادی است که باعث می‌شود به طور طبیعی، آن آنزیمی که قند شیر را به گلوکز و فروکتوز می‌شکند (آنزیم لاکتاز)، در بدن تولید نشود.

از آنجا که قند اصلی شیر، لاکتوز است؛ وقتی این افراد شیر می‌نوشند، نمی‌توانند این قند را به ترکیبات ساده‌تر بشکنند و مقدار زیادی از این قند که از طریق شیر و لبنیات وارد دستگاه گوارش‌شان می‌شود و امکان هضم ندارد، باقی می‌‌ماند و توسط میکروارگانیسم‌های موجود در دستگاه گوارش تخمیر می‌شود و در نتیجه، ترکیبات حد واسطی ایجاد می‌شوند که فشار اسمزی ایجاد می‌کنند و این به اسهال و نفخ می‌انجامد. این بیماری می‌تواند بسیار شدید باشد و جذب موادمغذی را مختل کند و نهایتا به مشکلات متابولیسمی و سوءتغذیه منجر شود.
اما بعضی‌ها در دوران شیرخوارگی به راحتی شیر را هضم می‌کنند اما در سنین بالاتر دچار این عدم تحمل می‌شوند!
خب، عدم تحمل به لاکتوز ممکن است به شکل سازشی هم به وجود آید. به عبارت دیگر، کسانی که تا ۲ سالگی مصرف شیر مادر در برنامه غذایی‌شان هست و بعد از این سن شیر را به طور کامل حذف می‌کنند و به مدت طولانی مصرف نمی‌کنند، اگر در سنین دیگر (مثلا در دوران دبیرستان) مجددا بخواهند به دلیل نقش شیر در رشد و نمو و تامین کلسیم و حتی توصیه‌های والدین و مربیان یک دفعه شیر مصرف کنند، از آنجا که ژن‌هایی که در بدن، سنتز این آنزیم را برعهده دارند، برای مدت طولانی خاموش بوده‌اند، سنتز لاکتوز و آنزیم مربوط به آن در بدنشان به اندازه کافی نخواهد بود و ممکن است عوارضی مشابه افرادی که به‌طور ژنتیکی، این آنزیم را از بدو تولد نداشته‌اند، در آنها دیده شود.
یعنی افرادی که مبتلا به این ناراحتی هستند، مجبورند شیر و لبنیات را به کلی از برنامه غذایی‌شان حذف کنند؟
نه! بهترین انتخاب برای تمام آنها مصرف شیر کم‌لاکتوز یا بی‌لاکتوز است. در صنایع غذایی به کمک دستگاه‌های مخصوصی لاکتوز را از شیر حذف یا کم کرده‌اند و آن را به قندهای تشکیل‌دهنده آن (گلوکز و فروکتوز) شکسته‌اند و به این ترتیب، دیگر نیازی به هضم قند لاکتوز در بدن نیست.

افرادی که حتی با خوردن شیر بدون لاکتوز هم دچار دل‌درد می‌شوند، چه کار باید بکنند؟
بعضی‌ها وقتی برای مدت زمان بسیار طولانی یک ماده غذایی را مصرف نکنند، ممکن است به ترکیبات مختلف موجود در آن نیز حساسیت نشان دهند. ناسازگاری‌هایی نظیر دل‌درد مربوط به عدم استفاده طولانی‌مدت از یک ماده غذایی است. بنابراین مصرف کم و تدریجی این ماده غذایی می‌تواند بدن را سازگار و مشکلات را رفع کند.

پس دسته دوم که مشکل ژنتیکی عدم تحمل به لاکتوز ندارند، می‌توانند دوباره شیر معمولی بخورند؟
بله؛ این دسته از افراد اگر شیر را به مقدار کم به برنامه‌غذایی خود اضافه کنند، می‌توانند کم‌کم مشکل خود را برطرف کنند تا آنزیم‌های مورد نیاز آنها به‌تدریج بازسازی شود.
آیا این افراد می‌توانند سایر مواد لبنی یا شیرهای مخلوط را مصرف کنند؟
لاکتوز قند شیر است و مخلوط کردن آن با کاکائو، شکلات یا انواع میوه‌ها هیچ تغییری در نوع قند آن به وجود نمی‌آورد. البته این افراد مشکلی در مصرف ماست و پنیر ندارند چون در ماست فرآیند تخمیر انجام می‌شود و طی آن قند لاکتوز به اسیدلاکتیک تبدیل می‌شود که برای هضمش نیازی به آنزیم لاکتاز نیست.

در جامعه ما تعداد افرادی که به‌طور ژنتیکی مبتلا به عدم تحمل لاکتوز هستند بیشتر است یا تعداد افرادی که به دلیل نخوردن طولانی‌مدت شیر دچار این عارضه شده‌اند؟
خب، درصد قابل‌توجهی از افراد جامعه ما از گروه دوم هستند و چون مدت طولانی شیر و لبنیات را از برنامه غذایی خود حذف کرده‌اند وقتی در سنین و شرایط مختلف مجبور می‌شوند شیر را در برنامه غذایی خود وارد کنند با عدم تحمل اتفاقی که به دلیل مدت طولانی عدم مصرف شیر به وجود آمده، مواجه خواهند شد اما با مصرف حجم کم شیر رقیق‌شده می‌توان دستگاه گوارش را به ترشح آنزیم مورد نظر وادار کرد و از آن به بعد، این نوشیدنی ارزشمند را در برنامه غذایی روزانه گنجاند

یافته‌های جدید و متعدد دانشمندان علوم تغذیه می‌تواند دیدگاه شما را نسبت به این مسئله تغییر دهد. 
جدیدترین تحقیقات فواید کلسیم و اهمیت خاص آن در حفظ سلامت را بیش از هر زمان دیگری آشکار کرده است. اگر چه کلسیم علاوه بر شیر از غذاهای دیگر نیز تأمین می‌شود، اما شیر کماکان عمده‌ترین منبع تأمین کلسیم بدن است. این روزها کارشناسان تغذیه درباره کمبود مصرف شیر هشدارهای زیادی می‌دهند. 
شیر عمده‌ترین منبع تأمین کلسیم بدن است، چراکه فقط تعداد اندکی از افراد در طول روز به میزان کافی پنیر یا مواد کلسیم دار غیر لبنی مانند برگ کلم یا کلم بروکلی مصرف می‌کنند تا کلسیم مورد نیاز بدن آن‌ها تأمین شود. عدم مصرف شیر هیچ توجیحی ندارد! در این میان افرادی هستد که برای کمبود مصرف شیر روزانه خود، دلایل متفاوتی بیان می‌شود. از جمله این که مصرف شیر در بعضی افراد، نفخ یا اسهال ایجاد می‌کند که وقتی معده خالی باشد این حالت بیشتر ایجاد می‌شود. کارشناسان توصیه می کنند که این گونه افراد شیر را همراه با خوراکی‌های دیگر میل کنند. افزون بر آن مصرف شیر را با مقدار کم شروع کنند و مصرف آن را به طور تدریجی افزایش دهند. در این صورت، به مصرف شیر عادت می‌کنند و مشکلی نخواهند داشت. 
شیر سن وسال نمی شناسد توجه به کودکان در ارتباط با تأمین کلسیم مورد نیاز آنان، به دلیل نقش آن در سلامت استخوان‌ها بسیار ضروری است.
کودکان ۴ تا ۸ ساله، روزانه به ۸۰۰ میلی‌گرم کلسیم نیاز دارند، که این نیاز در نوجوانان ۱۳ تا ۱۸ ساله ۱۳۰۰ میلی‌گرم و در افراد ۱۹ تا ۵۰ ساله، روزانه ۱۰۰۰میلی‌گرم است. 
افراد بالای ۵۱ سال نیز به روزانه ۱۳۰۰ میلی‌گرم کلسیم نیاز دارند. 
بر اساس یافته‌های دکتر "الکساندر دوآن" مدیر موسسه ملی سلامت کودکان، در رژیم غذایی روزانه اگر شیر نباشد، تقریباً غیرممکن است مقدار کلسیم مورد نیاز بدن جذب شود. 
یک بررسی در اواسط دهه ۱۹۹۰، نشان داد فقط ۱۳.۵ درصد دختران و ۳۶ درصد پسران، در سنین ۱۲ تا ۱۹ سال کلسیم کافی دریافت کرده‌اند. این داده‌ها، اهمیت مصرف مقدار کافی مواد غذایی کلسیم‌دار به خصوص شیر و سایر فرآورده‌های لبنی مثل ماست و پنیر را به خوبی آشکار می‌کند. کارشناسان توصیه می‌کنند به جای مصرف نوشابه‌های گازدار، شیرکاکائو یا دیگر اشکال مطبوع، شیر جایگزین آن شود. 
بر اساس نتایج یک تحقیق، زنان مسنی که در دوران کودکی، روزانه کمتر از یک لیوان شیر مصرف ‌کرده‌اند، در کهنسالی استخوان‌های سست و شکننده‌تری دارند و احتمال شکستگی استخوان در آن‌ها دو برابر زنانی است که در دوران کودکی روزانه یک لیوان شیر مصرف کرده‌اند. 
دوره نوجوانی در رشد و تکامل استخوان‌ها بسیار مهم است، زیرا نیمی از توده استخوانی افراد بالغ در این زمان شکل می‌گیرد. در دختران، ۹۵ درصد مجموع بافت استخوانی تا سن ۱۷ سالگی ساخته و ذخیره می‌شود. بنابراین، دختری که در دوره کودکی و نوجوانی کلسیم کافی دریافت نکرده است، هنگامی که وارد میان‌سالی می‌شود، فاقد استخوان‌های قوی و سالم است و با عوارض گوناگونی مانند شکستگی استخوان‌ها روبه‌رو است. شیر و درمان بیماری‌ها یک وعده غذایی غنی از کلسیم، مثل شیر یا ماست، دست کم حاوی ۳۰۰ میلی‌گرم کلسیم است. برخلاف بسیاری از مواد غذایی، شیر حاوی ویتامین D است و وجود این ویتامین، برای جذب کلسیم ضروری است. 
همچنین قندهای طبیعی موجود در شیر به جذب کلسیم کمک می‌کنند. تحقیقات اخیر، بر تأثیر مثبت کلسیم موجود در شیر بر سلامت قلب دلالت دارد. کلسیم در کاهش فشارخون افراد مبتلا به بیماری‌های فشارخون نیز موثر است.
زنان مبتلا به فشارخون که علاوه بر درمان دارویی، روزانه ۱۵۰۰ میلی‌گرم کلسیم به مدت ۴ سال دریافت داشته‌اند، فشارخون‌شان به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است، اما بیمارانی که فقط دارو مصرف کرده‌اند، بعد از این مدت، به طور کلی شاهد افزایش فشارخون بوده‌اند. 
کلسیم، مقدار کلسترول مفید خون (HDL) را نیز افزایش می‌دهد و کلسترول مضر (LDL) را هم کاهش می‌دهد؛ تغییری که باعث کاهش مشکلات قلبی‌عروقی به میزان ۲۰ تا ۳۰ درصد می‌شود. اگر چه نقش کلسیم بر کاهش و مهار سرطان، هنوز در مرحله تحقیق است، اما جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهد، کسانی که روزانه ۱۲۵۰ میلی‌گرم کلسیم دریافت کرده‌اند، احتمال پیشرفت سرطان کولون در آن‌ها ۳۰ درصد کاهش می‌یابد. 
مطالعات متعدد دیگر نشان می‌دهند که کلسیم ممکن است مقابل کاهش علایم پیش از قاعدگی در زنان و پیشگیری از سندرم کیست‌های تخمدانی موثر باشد. شیر جایگزینی برای دارو دخترانی که روزانه دو لیوان شیر می‌نوشند، نیازی به قرص‌های کلسیم ندارند. تحقیقات نشان می‌دهد با نوشیدن دو لیوان (نیم لیتر) شیر در روز، صد درصد کلسیم و فسفر و ۵۰ درصد پروتئین مورد نیاز بدن تأمین می‌شود و افرادی که به این میزان شیر می‌نوشند، هیچ احتیاجی به مصرف قرص‌های کلسیم ندارند. 
شیر علاوه بر داشتن کلسیم لازم برای بدن، دارای ویتامین‌های B۳، B۲، B۱،A ، B۵، D، B۱۲، B۶ اسیدفولیک، کلسیم، فسفر، منیزیم و روی است. 
اگر شیر در رژیم غذایی روزانه وجود داشته باشد، هیچ احتیاجی به مکمل‌های ویتامینی و دیگر فاکتورهای مورد اشاره فوق نیست. اندر فواید شیر کلسیم مهم‌ترین املاح معدنی است که برای ساختار استخوان به کار رفته است و برای سلامت بعضی ارگان‌ها ضروری است. کلسیم در بدن تولید نمی‌شود بلکه باید بدن به طور مرتب آن را دریافت کند. بنابراین بهترین راه دریافت آن در رژیم غذایی روزانه است. رژیم غذایی حاوی شیر، غنی‌ترین منبع کلسیم است که در تمام مراحل زندگی مفید است. 
برای استخوان‌های در حال رشد و در استخوان‌های تکامل یافته برای نگهداری وضعیت مطلوب و بالاخره در سنین بالا که به دلایلی جذب استخوان شروع می‌شود، برای ترمیم نیز دریافت کلسیم الزامی است. 
آنچه باعث حفظ تراکم استخوان، قدرت و سلامت اسکلت بدن می‌شود، رژیم‌های غذایی غنی از کلسیم است که در این مورد شیر در رأس رژیم غذایی روزانه قرار دارد، زیرا بهترین شکل کلسیم توأم با ویتامین D در شیر موجود است. ویتامین D در ماست و پنیر به علت تغییرات آنزیمی از بین می‌رود و این ویتامین تنها در شیر وجود دارد. 
قرص‌های کلسیم به دلایلی ممکن است با ترکیبات غذایی موجود در روده ترکیب و به صورت غیرقابل جذب از روده دفع شوند. بهترین شکل تأمین کلسیم، مصرف روزانه حداقل نیم لیتر شیر است، زیرا ترکیب شیر حاوی بهترین شکل کلسیم توأم با ویتامین D می‌باشد. 
مصرف منظم روزانه شیر، علاوه بر حفظ سلامت بدن و ذخیره کلسیم در ساختار استخوان از هزینه‌های اضافی برای فرد و اقتصاد کشور جلوگیری می‌کند. همچنین عوارض ناخواسته قرص‌های کلسیم را که اغلب بی‌مورد تجویز می‌شود، به همراه نخواهد داشت. 
همه زنان یائسه که در معرض استئوپروز (پوکی استخوان) هستند و همه افراد بالاتر از ۵۰ سال که آمادگی زمینه بروز پوکی استخوان را دارند به جای داروهای بی‌مورد و هزینه‌های گزاف، مصرف شیر را در رژیم غذایی خود قرار دهند. 
دختران جوانی هم که شیر نمی‌خورند در معرض خطر ابتلا به آسم قرار دارند. تحقیق محققان کانادایی نشان می‌دهد دختران جوانی که کمتر از دو بار در هفته شیر می‌خورند، ریسک بیشتری نسبت به سایر همسالان خود در ابتلا به آسم دارند. همچنین، این محققان معتقدند این گونه دختران نسبت به همسالان خود چهار برابر بیشتر مستعد چاقی و اضافه وزن هستند. 
وجود همه این حقایق علمی اهمیت مصرف شیر و فرآورده‌های لبنی را به عنوان عمده‌ترین منبع تأمین کلسیم آشکار می‌کند. توجه به این مسأله در دوران کودکی و نوجوانی، به خصوص در دختران از اهمیت خاص برخوردار است.

- شيردهي با توليد نسبتاً زياد آغاز مي شود و ترشح شير ادامه مي يابد تا اينكه در هفته هاي 6-3 به اوج خود مي رسد. 
- بعد از رسيدن به اوج توليد، از ميزان توليد به تدريج كاسته مي شود. 
- رسيدن به اوج در گاوهاي پرتوليد طولاني تر از گاوهاي كم توليد است. 
- منحني شيردهي ميزان توليد شير گاو را پس از تولد و ترشح آغوز تا زمان خشكي (تقريباً300 روز) نشان مي دهد. 
- منحني : نقطه اوج توليد شير، سطح تداوم و اثر حوادث خاص بر توليد شير را مشخص مي كند. 
- نمودار شيردهي تقريباً ثابت است و از روي آن مي توان ميزان توليد شير را براساس اوايل دوره پيش بيني كرد. 
- گاوها در اولين دوره شيردهي داراي و منحني شيردهي مسطحي هستند. 
- گاوها در اولين دوره شيردهي در سطحي معادل 25% گاوهاي بالغ به اوج توليد مي رسند. 
- گاوهاي بالغ نسبت به گاوهاي شكم اول در سطح بالاتري از توليد به اوج مي رسند ولي تداوم اوج در آن ها چندان مطلوب نيست. 
- به كاهش توليد شير پس از رسيدن به اوج شيردهي تداوم شيردهي گفته مي شود. 
- تداوم شيردهي به طور ميانگين بايد در حدود 96 -94 درصد باشد. مثلاً توليد شير هر ماه بايد تقريباً 95 درصد يك ماه قبل باشد. 
- ميزان افت توليد پس از سپري شدن اوج توليد شير در تليسه 2/0 درصد در روز ودر گاو بالغ 3/0 درصد در روز مي باشد. 
- تجزيه و تحليل منحني شيردهي در تشخيص مشكلات تغذيه اي و مديريتي گله هاي شيري حائز اهميت است. 
- توليد بالا نيازمند اوج توليد و تداوم بالا مي باشد. 
- به ازاء هر كيلوگرم توليد مازاد شير در زمان اوج توليد، مقدار توليد شير طي كل دوره شيردهي به ميزان 200 تا 300 كيلوگرم افزايش مي يابد. 
- اگر گاو به اوج توليد نمي رسد پروتئين جيره را كنترل كنيد. 
- اگر گاو به اوج مي رسد ولي نمي تواند آن را حفظ كند به انرژي جيره توجه كنيد. 
- در گاو با پتانسيل بالاي ژنتيكي، اوج شيردهي در سطح بالايي است و دوام شيردهي هم بيشتر است. 
- گاوداران بايد از ميزان توليد شير در اوج شيردهي به عنوان شاخص عملكرد توليد شير گله استفاده كند. 
- استرس هاي مختلف مثل تنش گرمائي، حمل و نقل و .... مي توانند روي تداوم شيردهي و رسيدن به اوج شيردهي و ميزان آن تأثير منفي داشته باشند كه گاهي بسيار مشهود و غيرقابل اجتناب است. 
- كوتاه بودن دوره شيردهي ممكن است ناشي از چاقي بيش از حد گاوها، پائين بودن مصرف انرژي يا ژنتيكي باشد. 
- درصد چربي و توليد شير با افزايش ميزان توليد كاهش مي يابد. 
- در طول دوره شيردهي ميزان چربي و پروتئين شير بيش از 3/3 و 4/3 حفظ شود. 
- بالا بودن چربي شير و توليد اندك نشان دهنده ضعف گاوها يا كاهش خوراك مصرفي است. 
- پائين بودن درصد چربي نشان دهنده ضعف عملكرد شكمبه به بيماري هاي متابوليكي يا مشكلات مربوط به تركيب خوراك مي باشد. 
- پائين بودن درصد پروتئين نشان دهنده كمبود انرژي است. 
سيكل شيردهي از سه مرحله تشكيل شده: 
1- اوايل شيردهي ( 14 تا 100 روز )

هدف از پرورش گاو شیری تولید شیر با کیفیت بسیار خوب است که تا حد امکان٬ با استفاده از غذا و نیروی کارگر کمتری صورت گیرد. در نتیجه هدفهای به نژادی در بر دارنده ویژگی های است که تاثیر معنی داری بر تولید شیر خواهند داشت . از این رو میزان تولید شیر و ترکیبات موجود در آن نتیجه تاثیر مشترک توراث و محیط است .

جهت افزایش دقت انتخاب لازم است رکورد هر حیوان به طور صحیحی معرف ظرفیت ژنتیکی آن حیوان باشد ولی در واقع رکورد های تولید شیر علاوه بر نژاد تحت تاثیر عوامل محیطی مختلفی نظیر اثرات گله ٬ سال زایش ٬دفعات دوشش در روز٬ طول شیر دهی قرار دارد که در زیر به طور خلاصه به آنها اشاره میکنیم .

1-     تفاوت های نژادی :

نژاد های گاو شیری تحت تاثیر دخالت بشر بر اساس صفات تیپ (نظیر قد ,رنگ خصوصیات پستان )یا بر اساس صفات تولیدی (نظیر تولید شیر٬ گوشت )به وجود آمده اند .

از نژادهای مشهور گاو شیری میتوان هلشتاین٬ جرزی ٬براون سوئیس را نام برد . شیر تولید شده توسط نژادهای مختلف از لحاظ درصد چربی ٬پروتئین و مقدار ماده خشک بدون چربی متفاوت بوده و اصولا نژادهایی که مقدار شیر بیشتری تولید مینمایند درصد چربی آنها کمتر است .

2 – گله :

به طور کلی تفاوت رکورد در گله های مختلف به دلیل نحوه مدیریت از قبیل نگهداری ٬پرورش تغذیه  و غیره متفاوت است زیرا تمامی عوامل فوق در سالها و فصول مختلف تغییر مینماید لذا اثرات گله٬ سال و فصل توٲما در نظر گرفته میشوند .

3- طول دوره شیردهی :

دوره شیر دهی مدتی است که گاو بین دو زایش متوالی شیر تولید میکند . شواهد زیادی وجود دارد که از لحاظ فیزیولوژیکی ٬شیر دهی تاثیر زیاد و قابل ملاحظه ای بر رشد جسمانی حیوان دارد .

این اثر در بعضی ازگاوها بیشتر از سایرین است . اجزا تشکیل دهنده شیر نیز تحت تاثیر مراحل دوره شیر دهی قرار میگیرند .

اصولا در یک گله گاو شیری تفاوتهای زیادی از نظر طول دوره شیر دهی وجود دارد . تعدادی از گاوها تحت تاثیر عواملی نظیر خشک شدن پیش از موعد٬ابتلاءبه بیماریها ٬ دوره شیردهی کوتاهتری نسبت به بقیه دارند لذا لازم است آنها را به منظور مقایسه رکوردهای شیر٬ برای طول دوره شیردهی تصحیح نمود .

عموماً رکوردهای شیر بر مبنای 305 روز تصحیح میشوند زیرا فاصله بین زایشهای متوالی هر گاو باید 12 ماه باشد و بر این اساس با توجه به دو ماه خشکی ٬ ده ماه شیر دهی باقی میماند .

4- دفعات دوشش در روز :

معمولاً ٢ یا٣ بار و در بعضی از مواقع 4 بار در روز دوشیده میشوند درصورتیکه فاصله بین شیردهی یکسان باشد اختلاف در ترکیب شیرکم میشود.هنگامی که گاو4باردوشیده میشوددرصدچربی صبح بالاتر است .ازطرفی طول دوره شیردهی گاوی که4 باردوشیده می شودنسبت به گاوهایی که  2بار دوشیده میشوند بیشتر است.همچنین درصورتیکه گاوها٬یکبادرروزدوشیده شوندزودتر خشک میشونددرنتیجه مدت شیر دهی آنها کوتاهتر از 305 روز میشود .

5 – سن زایش :

تحقیقات نشان داده است که با افزایش سن دام میزان شیر آنها افزایش می یابد . این افزایش در تولید به دلیل بهبود شرایط جسمانی ٬رشدوتوسعه تدریجی بافت پستان به وجود آمده است به طوری که گاوها در زایمان اول تا ششم به ترتیب 100٬95٬92٬90٬85٬75درصداز ظرفیت نهایی خودرا تولید میکنند.

هر چند که بین نژادهای مختلف گاوشیری تفاوتهایی از لحاظ سن بلوغ جسمی وجود دارد ولی در اکثر نژادهای شیری بلوغ جسمی در سنین بین 5تا7 سال میباشد ٬پس از این سن به دلیل کاهش فعالیت غدد پستانی و بروز اختلالات گوارشی میزان تولید شیر کاهش پیدامیکند .

6-دفعات زایش :

از دیدگاه اقتصادی دفعات زایش گاوها برای یک دامدار اهمیت دارد.در اکثر موارد سن حیوان با تعداد دفعات زایش گوساله ها سنجیده میشود. با این حال هنگامی که سن گاو در اولین زایش زیاد باشد و فاصله زایشها نیز به دلایل مختلفی متغییر باشد دفعات زایش نمیتواند معرف سن حیوان باشد معمولا تولید شیر گاو در دوره شیردهی چهارم یا پنجم حداکثر است .

7- فصل زایش :

میانگین تولید شیر گاوهایی که در فصول مختلف زایش نموده اند متفاوت است . بنابر این با توجه تفاوتهای موجود در شرایط اقلیمی ٬رکوردهای حیوانات برای فصل زایش تصحیح میشوند.بررسیهانشان میدهد که میانگین تولید شیر گاوها یی که در فصول پاییز و اوایل زمستان زایش میکنند بیشتر از تولید گاوهایی است که در فصول بهار یا تابستان زایش میکنند . درواقع به دلیل بالاتر بودن درجه حرارت محیط و کاهش اشتهای حیوان تولید شیر ماههای تابستان کاهش می یابد.

8 - طول مدت خشکی و شرایط جسمانی  :

به مدت زمانی که پستان خشک بوده و گاو شیرتولید نمی کند اصطلاحاً دوران خشکی گاو گفته میشود .در مدتی که گاو شیر میدهد بافت پستان فرسوده شده و بعضی از سلولها ی تولید کننده شیر از بین می روند بنابراین باید یک دوره استراحت عدم شیردهی وجود داشته باشد که دام بتواند ضمن ترمیم بافتهای پستانی برای شیردهی بعدی آماده گردد که بهترین زمان توصیه شده برای خشک کردن گاوها دو ماه قبل از زایمان می باشد  .

احادیثی دررابطه باشیر

۱. امام على (ع): نوشیدن شیر، درمان هر دردى به جز مرگ است .

۲. امام صادق (ع): شیر بخور که هم موجب رویش گوشت در بدن مى شود و هم استخوان را محکم مى کند.⁽۳. امام صادق (ع): براى گلودرد، چیزى همانند نوشیدن شیر، مفید نیست .
۴. پیامبر (ص): خداوند براى هر دردى که فرستاده ، درمانى قرار داده است و در شیر گاو، درمان همه ى دردها است .
۵. شیر گاو بخورید که درمان هر دردى است ؛ چرا که گاو، هر نوع گیاهى را مى خورد.

۶. امام على (ع): شیر گاو، دارو است .
۷. ابوالبلاد مى گوید: در نزد امام باقر، از ناراحتى معده ام شکوه کردم . فرمود:((چرا شیر گاو نمى نوشى . آیا تا کنون شیر گاو نوشیده اى )). گفتم : ((آرى ؛ بارها نوشیده ام )). فرمود: ((به نظرت شیر گاو چطور است ؟)). گفتم : ((به نظر من ، معده را شست و شو مى دهد؛ موجب مى شود که اطراف کلیه را پیه بپوشاند و اشتها را زیاد مى کند)). امام فرمود: ((اگر فصلش بود، با هم به بندرگاه یَنبُع مى رفتیم تا شیر گاو بخوریم )).

۸. پیامبر (ص): شیر شتر، درمان بیمارى ذَرِب  است .

۹. هر کس که آب کمرش دگرگون شده است و نطفه اش منعقد نمى شود شیر و عسل برایش مفید است .

۱۰. امام کاظم (ع): هر کسى مى خواهد ماست بخورد و از خوردن ماست ، ضررى به او نرسد، پس از آن سیاهدانه بخورد.

بر پایه روایات متعددی که از معصومان ـ علیهم السلام ـ رسیده است، شیرزمینه بهبودی و شفای برخی از امراض را فراهم می آورد. در روایتی از امیرمؤمنان علی علیه السلام چنین نقل کرده اند:

«جرعه، جرعه نوشیدنِ شیر (فراوان نوشیدنِ شیر) [زمینه] شفای هر مرضی را [فراهم می آورد] به جز مرگ.»

در همین باره در حدیث دیگری از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده که پیامبر خدا ـ صلوات الله علیه و آله ـ چنین فرمودند:

«اگر چیزی می توانست انسان را از مرگ برهاند، تلبینه بود، پرسیدند: تلبینه چیست؟ در پاسخ سه بار فرمود: نوشیدن شیر جرعه جرعه (فراوان و مداوم نوشیدنِ شیر).»

در این دو روایت به طور کلی شیر شفای دردها دانسته شده است. شاید مقصود آن باشد که اگر شیر به عنوان غذا و نوشابه در برنامه غذایی انسان قرار گیرد زمینه بسیاری از بیماریها در آدمی از میان برداشته می شود؛ چه این که بروز گروهی از بیماریها به دلیل نرسیدن ویتامینها و مواد معدنی و... به بدن است که شیر آنها را تأمین می کند و در نتیجه این گونه بیماریها را در نطفه خفه می سازد. این احتمال از روایاتی استفاده می شود که شاید بتوانند مفسِّر این دسته از روایات قرار گیرند؛ چه آنکه از آنها استفاده می شود که انسان باید بکوشد شیر را به طور مداوم بنوشد.

شاید مقصود از روایاتی از این دست آن باشد که چون شیر مطابق با فطرت ساخت و ساز بدن است، در حفظ و ایجاد هماهنگی و نظم اعضای بدن سودمند است از این رو در درمان گروهی از امراض و نیز پیشگیری از دسته ای دیگر از بیماریها بسیار مؤثر است.

شیر گاو، شفای دردها

در روایات پیشین درباره شفا بودنِ شیر به طور کلی سخن رفته بود. اما در روایات متعددی از شفا بودن شیر گاو به ویژه سخن به میان آمده است.

در روایت جناب سکونی به نقل از امام صادق و ایشان از امیرمؤمنان علی بن ابی طالب ـ علیهما السلام ـ در این باره چنین می خوانیم:

«قال علی علیه السلام ... و ألبانها دواء ... .»

«علی علیه السلام فرمود شیر گاو دواست.»

در روایت دیگری از آن حضرت این گونه نقل شده است:

«لبن البقر شفاء.»

«شیر گاو شفاست.»

دلیل شفابخش بودنِ شیر گاو

در بسیاری از روایات

«امام صادق علیه السلام فرمود: پیامبر خدا می فرمود خرما و شیر [دو غذای [خوش مزه و پاکیزه اند و چون پیامبر صلی الله علیه و آله شیر می نوشید، آن را مضمضه می کرد و می فرمود: شیر چربی دارد.»

بر طبق روایتی دیگر، حضرت امام صادق علیه السلام می فرمود: «هرگاه شیرمی نوشید مضمضه کنید چون چربی دارد.»

احتمال دارد مقصود از مضمضه آن باشد که پس از نوشیدن شیر باید دهان و دندانها را شست تا چربیهای باقی مانده در دهان از بین برود، چنان که برخی از واژه شناسان زبان عربی «تمضمض» را این گونه معنا کرده اند.

احتمال دارد تمضمض به این معنا باشد که شیر را در دهان بچرخانید تا همه دهان [به ویژه اطراف دندانها] را فرا گیرد چه این که برای دهان و دندانها مفید است. البته این احتمال به لحاظ لغوی و ظاهر حدیث بعید است.

دعا به هنگام نوشیدنِ شیر

بی شک مستحب است نوشیدن هر نوشیدنی و خوردنِ هر غذا با «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز گردد. این حکم درباره شیر نیز جریان دارد.

حضرت امام علی بن موسی الرضا ـ علیه السلام ـ از اجداد پاکش نقل می کند که پیامبر خدا ـ صلوات الله علیه و آله و سلم ـ هر وقت غذایی می خورد چنین دعا می کرد:

«اللّهم بارِکْ لَنا و ارزقنا خیراً منه.»

«خدایا! به ما برکت عنایت کن و بهتر از آن را روزی ما فرما.»

اما هرگاه شیر می نوشید چنین دعا می کرد:

«اللّهم بارک لنا فیه و ارزقنا منه.»

«خدایا آن (شیر) را برای ما مبارک گردان و از آن روزی ما فرما.»

در حدیث دیگری آمده است که آن حضرت هرگاه شیر می نوشید چنین دعا می کرد:

«اللهم بارک لنا وزدنا منه.»

«خدایا! آن را برای ما مبارک کن و بیش از این از آن به ما عنایت کن.»

و هنگامی که غذای دیگری میل می فرمود، چنین دعا می کرد:

«اللهم بارک لنا فیه و اَبدلنا به خیراً منه.»

«خدایا این غذا را مبارک گردان و بهتر از آن را نصیب ما فرما.»

دعاهای پیامبر خدا به هنگام نوشیدن شیر در مقایسه با دعای آن حضرت در زمان خوردن دیگر غذاها نشانگر اهمیت شیر و قدر گرانِ آن و برتری آن بر بسیاری از غذاهاست.

همان طور که اشاره شد، شیر سرشار از مواد گوناگون حیاتی است. در آن مواد معدنی از قبیل سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، روی، مس، آهن، فسفر، کلر، ید و گوگرد موجود است. در شیر گازهای اکسیژن، ازت و اسید کربنیک نیز وجود دارد. در آن مواد قندی به صورت لاکتوز می باشد و دارای ویتامینهای «ب»، «پ»، «آ» و «د» است. شاید به سبب همین ویژگیها و امثال آن است که سلمان فارسی از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله چنین نقل می کند:

«قال رسول اللّه صلی الله علیه و آله سیّد الأشربة اللّبن.»

«شیر آقای نوشیدنیهاست.»

در روایتی دیگر از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است:

«لیس یَجْزی مکان الطعام و الشراب إلاّ اللّبن.»

«تنها شیر است که می تواند جای آب و غذا را بگیرد (انسان را از تشنگی و گرسنگی نجات دهد).»

شیر از نعمتهای الهی

بی شک این مایع زلال، گوارا و سفیدرنگ که سودمندیهای گوناگونی برای انسان دارد از نعمتهای الهی است. انسان وقتی سرگرم زندگی می گردد و همواره از مواهب طبیعی و نعمتهای الهی بهره می برد و با این حال از آنها غفلت می ورزد، دیگر نه به ارزش آنها توجه دارد و نه از مبدأ و آفریننده آنها یاد می کند. قرآن همواره به آدمیان تنبه می دهد و این نعمتهای الهی و قدر گرانِ آنها و سهم مؤثری که در ادامه زندگی بشر، سلامت و نشاط او دارند را به آنان گوشزد می کند.

از آیات قرآن و سخنان معصومان علیهم السلام استفاده می شود که شیر از نعمتهای الهی است، خداوند می فرماید:

«و لکم فیها منافع و مشارب افلا یشکرون»

«و برای شما در چارپایان سودها و نوشیدنیها (شیر) است، آیا شکر نمی گذارند؟»

در آیه دیگری می فرماید:

«و إنّ لکم فی الأنعام لعبرة نسقیکم مما فی بطونها و لکم فیها منافع کثیرة و منها تأکلون»

«و برای شما در چارپایان [درس] عبرتی است: از شیری که در شکمهایآنهاست به شما می نوشانیم و در آنها برای شما سودهای فراوان است و از آنها می خورید.»

آیه به روشنی نشانگر آن است که شیر از نعمتهای الهی است که از سر لطف در اختیار بشر نهاده و از بشر متقابلاً خواسته است که اولاً از پیچیدگیها و قوانین شگفت انگیزی که در پرتو آنها آب و علوفه به این مایع زلال، گوارا و لذیذ تبدیل می شود تأمل کند و ثانیاً همواره نعمتهای الهی را شکر گوید و لحظه ای از یادکرد این نعمتها غفلت نورزد. از این رو خداوند در سوره یاسین پس از اشاره به نعمتهای چارپایان با لحنی خاص می فرماید: «افلا یشکرون؟»؛ «آیا شکرگذار نخواهند بود؟». این شکر عملاً سبب خواهد شد که انسان از ارزششیر غفلت نورزد و در بهره برداری بیشتر و بهتر از آن بکوشد.

شیر غذای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله

بر طبق روایات متعددی، شیر، غذای پیامبر اسلام بوده است. ابن قولویه قمی ـ رضوان الله تعالی علیه ـ در کامل الزیارات می نویسد:

«اللبن طعام رسول اللّه صلی الله علیه و آله »

«شیر غذای پیامبر خداست.»

در روایتی دیگر درباره غذای پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ چنین آمده است:

پیامبر خدا خرما تناول می فرمود و پس از آن آب می نوشید و آب و خرما بیشترین خوراک آن حضرت بود و شیر و خرما را با هم می خورد و آن دو را غذای خوش مزه و پاکیزه می نامید.

حضرت امام صادق به نقل از اجداد طاهرینش ـ علیهم السلام ـ از غذای پیامبر ـ صلوات الله علیه و آله ـ چنین یاد می کند:

«پیامبر خدا صلی الله علیه و آله همواره شیر را دوست می داشت.»

شیر آخرین غذای پیامبر

برخی از روایات نشانگر آن است که شیر آخرین غذای پیامبر ـ صلوات الله علیه و آله و سلم ـ بود. بر طبق این روایات برای آخرین بار که آن حضرت لب به غذا زدشیر نوشید و پس از آن غذایی نخورد.

بدین سان در کودکی چون قدم مبارک در این گیتی نهاد شیر نوشید و چون در آستانه رحلت و پیوستن به رحمت الهی بود نیز شیر نوشید و در واقع شیرآغازین و فرجامین غذای او بود.

مناسب به نظر می آید در این باره به یاور راستین آن حضرت جناب عمار یاسر اشاره شود که رسول الله درباره او چنین فرمود:

«آخرین نوشیدنی او در این دنیا شیر است، و گروه طغیانگر و تجاوزکار او را خواهند کشت. جناب عمار یاسر در جنگ صفین گفت کمی شیر برایم بیاورید،شیر آوردند، آن را نوشید و پا به میدان کارزار گذاشت و به شهادت رسید.»

سلامتی و سودمندی شیر

شیر از مهم ترین و سودمندترین مواد غذایی است که متخصصان تغذیه در همه کشورهای جهان بر مصرف آن، به ویژه در سنین کودکی و نوجوانی تأکید می ورزند. در کشور ما نیز از دیرباز از شیر و دیگر مواد لبنی بهره می برده و آن را غذای سلامتی می نامیده اند و تنها ماده پروتئینی است که سالها به عنوان غذا و دوا مورد توجه مردم بوده است.

پزشکان مصرف شیر را به عنوان غذا و دوا به بیماران جهت بهبودی توصیه و متخصصان تغذیه، شیر را برای جلوگیری از بیمار شدن تجویز می کنند و اساسی ترین روش برای مشکل سوء تغذیه در کودکان و نوجوانان توجه دادن آنان به مصرف شیر و توزیع شیر بهداشتی در مدارس است.

شیر کامل ترین و قدیمی ترین غذای شناخته شده توسط بشر است که با برخورداری از ترکیبات بالایی چون پروتئین، کلسیم، فسفر و ویتامینها و مواد معدنی، نارساییهای ناشی از سوء تغذیه را جبران می کند.

از آن جا که جمعیت کشور ما جمعیتی جوان است، استفاده از شیر به ویژه برای دانش آموزان تندرستی، هوش، تقویت قدرت یادگیری و تفکر، و خلاقیت بیشتر را به ارمغان خواهد آورد. شیر تأمین کننده پروتئین مورد نیاز این گروههایسنی و زمینه ساز سلامتی و کارایی نسل جوان به شمار می آید. کودکان نیز برای سلامتی دندانهایشان باید شیر مصرف کنند.

شیر هیچ زیانی ندارد، از این رو چربی موجود در شیر نه تنها برای نوشندگان ضرری نخواهد داشت بلکه ـ آن گونه که خواهد آمد ـ از رسوب چربی در سرخرگها می کاهد.

سکونی در روایتی از امام صادق علیه السلام چنین نقل کرده است:

_{انواع شیر}

^{شیر غنی شده:}غنی سازی شیر عبارت است از افزودن یک یا چند ریز مغذی به شیر که با هدف مغذی کردن آن و مصرف توسط گروه‌های خاص که در معرض کمبود ریزمغذی‌ها قرار دارد، انجام می‌شود. غنی‌سازی شیر با ویتامین‌های آ،د،ب و یا املاحی مانند کلسیم و فسفر انجام می‌شود. در هر کشوری بسته به نوع کمبودهایی که در افراد وجود دارد، نوع و مقدار ویتامین‌ها و یا املاح اضافه شده به شیر تعیین می‌شود. در کشور ما غنی سازی شیر با ویتامین" د" انجام شده است. با مصرف یک لیوان شیر غنی شده با ویتامین "د" 25 تا 30 درصد نیاز افراد به این ویتامین برآورده می‌شود.
^{- شیر طعم‌دار:} 
به منظور ایجاد تنوع و تطابق به ذائقه مصرف کنندگان مختلف، شیرهای طعم‌دار تهیه شده‌اند. شیر کاکائو و شیرهای با طعم میوه از انواع این فراورده‌ها هستند که با اضافه کردن افزودنی‌های مجاز نظیر پودر شکر، کنسانتره یا آب میوه دارای کالری بیشتری است.
^{- شیرهای پاستوریزه:}
پاستوریزاسیون از نظر صنعتی یعنی حرارت دادن شیر در دمای 71 تا 74 درجه سانتی‌گراد به مدت 40 ثانیه و یا 85 درجه سانتیگراد به مدت 15 تا 20 ثانیه. این دما برای از بین بردن میکروب‌های بیماری‌زا و کاهش بار میکروبی شیر مناسب است. شیر تولید شده با این روش باید در شرایط حمل زنجیره سرد منتقل و توزیع شود و مدت ماندگاری آن در یخچال 3 تا 4 روز است.
- شیرهای استریلیزه:
استریلیزاسیون از نظر صنعتی یعنی حرارت دادن شیر در دمای 110 تا 120 درجه سانتی‌گراد به مدت 10 تا 30 دقیقه و یا در دمای 135 تا150 درجه سانتی‌گراد به مدت چند ثانیه. این دما برای از بین بردن کلیه و غیربیماری‌زا مناسب است. شیری که تحت این شرایط تهیه می‌شود مدت ماندگاری حدود 4 تا 6 ماه بدون نیاز به حفظ زنجیره سرد دارد. اما به محض باز شدن پاکت شیر باید در یخچال نگهداری شده و طی مدت 3 تا 4 روز مصرف شود.

شیرهای کم‌چرب، معمولی و پرچرب

درصد چربی موجود در شیر بسته به نیاز تغذیه‌ای افراد خاص متفاوت است. افراد باید با توجه به نیازهای تغذیه‌ای خود یکی از انواع شیر را انتخاب ‌کنند. امروزه با نسبت درصدهای متفاوت چربی موجود در بازار موجود است. مقدار چربی شیر استاندارد یا شیر معمولی در ایران 2/5 درصد است. شیر کم چرب حدود یک درصد و شیر پرچرب یا شیر کامل حدود 3/3 درصد چربی دارد. چربی شیر حاوی ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین A، کلسترول و اسیدهای چرب اشباع است.

ویتامین موجود در شیر برای رشد کودکان بسیار حائز اهمیت است. طبق آخرین توصیه سازمان جهانی بهداشت 25 تا 30 درصد از کل انرژی دریافتی روزانه افراد بالغ می‌تواند از روغن و چربی تامین شود که این مقدار شامل چربی شیر و لبنیات نیز می‌شود. مصرف شیر کم چرب خصوصا برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت و افراد چاق به جای توصیه می‌شود. به خاطر داشته باشید یک لیوان شیر (240 میلی لیتر) در صورت پرچرب بودن 150 کیلوکالری، در صورت داشتن چربی معمولی 120 کیلوکالری و در صورت کم چرب بودن 102 کیلوکالری تولید خواهد کرد.
^{- شیر کم لاکتوز:}
به طور طبیعی حساسیت به قند شیر (لاکتوز) در برخی از بزرگسالان وجود دارد این حساسیت در اثر عدم ترشح آنزیم لاکتاز در روده انسان به وجود می‌آید. عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به قند شیر در اثر عدم هضم لاکتوز و باقیماندن آن در دستگاه گوارش و سپس تخمیر توسط باکتری‌های روده بزرگ موجب تولید گاز و اسید در لوله گوارش و بروز عوارض گوارشی مانند دل درد و تهوع می‌شود. اگر فردی دچار این عارضه است می‌تواند از سایر فراورده‌های شیری مانند ماست استفاده کند. همچنین اگر شیر قبل از مصرف گرم شود و یا هر روز به مقدار کم مصرف شود و به تدریج به مقدار آن اضافه شود، دستگاه گوارش آنزیم لاکتاز را تولید می‌کند و تحمل نسبت به شیر ایجاد خواهد شد.

امروزه با تغییر در فرمولاسیون شیر، تولید شیر کم لاکتوز و یا حتی بدون لاکتوز میسر شده است. خوشبختانه این فراورده در کشور ما نیز تولید می‌شود. شیر کم لاکتوز به راحتی قابل هضم است و برای تمام افراد جامعه مناسب است. در این فرآورده قندبه قندهای ساده تبدیل شده است و به همین دلیل دارای طعم شیرین است.

* نوشیدن شیر در بهبود علایم قاعدگی که با نام سندرم پیش از قاعدگی معروف است، نقش به سزایی دارد. بسیاری از خانم ‌ها قبل از دوران قاعدگی دچار نشانه‌هایی از جمله افسردگی، اختلالات خلقی، کمردرد و سردرد می ‌شوند. این افراد باید بدانند که مصرف شیر می ‌تواند این نشانه‌ها را تسکین دهد.
* شیر برای داشتن ناخن‌ها، دندان‌ها و موهایی سالم ‌تر لازم است. این نوشیدنی چون کلسیم فراوان دارد، مصرفش به همراه ویتامین D باعث استحکام استخوان‌ها و دندان ها و تقویت رشد موها و پیشگیری از ریزش آن ها می ‌شود. وجود کلسیم به همراه ویتامین A ، ویتامین های گروه B و پتاسیم مانع از نرم و نازک شدن موها می ‌شود و به درخشان شدن آن ها کمک فراوان می‌ کند.

* مطالعات بسیاری نشان داده است که مصرف روزانه شیر به همراه میوه‌ها و سبزیجات، هم در بچه‌ها و هم در بزرگسالان باعث کاهش فشار خون بالا می‌ شود.
اگر چه هنوز مکانیسم آن مشخص نیست، اما به نظر می‌‌ رسد که کلسیم، پتاسیم، منیزیم و پروتئین شیر نقش مهمی در این زمینه داشته باشند.

* تحقیقات زیادی وجود دارد مبنی بر این که مصرف شیر و لبنیات، خطر بیماری‌ های قلبی ‌عروقی را کاهش می ‌دهد. مردانی که بیشتر از دیگران شیر مصرف می‌ کنند، کمتر دچار حملات قلبی می ‌شوند. همچنین مصرف شیر کم‌ چرب به دلیل سرشار بودن از کلسیم میزان کلسترول بد را در خون کاهش داده و میزان کلسترول خوب را بالا می برد، اما فراموش نکنید که منظور ما از شیر، نوع کم چرب آن است.

* برخلاف تصور عموم، دیده شده است، افرادی که از شیر کم‌ چرب استفاده می‌ کنند، لاغرتر از سایرین هستند. شما می ‌توانید با مصرف شیر و لبنیات کم ‌چرب میزان کالری دریافتی تان را تحت کنترل داشته باشید تا از بروز چاقی، مخصوصا چاقی شکم پیشگیری شود.

* از آنجا که دوران نوجوانی و کودکی، مرحله ی خیلی مهم در سلامت جسمانی و روانی فرد است، رژیم غذایی سرشار از لبنیات و شیر در این دوران پایه ‌گذار دوران جوانی و میانسالی و حتی سالمندی سالم تر به حساب می آید.
به علاوه، مطالعات نشان می ‌دهد کودکانی که روزانه شیر مصرف می‌ کنند، از سایر کودکانی که علاقه‌ای به خوردن آن ندارند، باهوش ‌ترند.

* شیر دشمن دیابت نوع دوم است. محققان به این نتیجه دست یافته اند که مصرف منظم لبنیات و شیر کم‌ چرب می ‌تواند خطر بروز دیابت نوع دوم را در بزرگسالان پایین آورد.

* با شیر به جنگ سرطان برویم. تحقیقات زیادی وجود دارد که نشان ‌دهنده تاثیر شیر بر پیشگیری از سرطان بوده‌اند. نقش خوردن شیر در پیشگیری از سرطان‌های پستان و روده بزرگ به اثبات رسیده است. طبق تحقیقات دانشمندان سوئدی، مردانی که روزانه ۵/۱ لیوان شیر می‌ خورند، ۳۵ درصد کمتر احتمال دارد که به سرطان روده بزرگ مبتلا ‌شوند.

* یک رژیم غذایی خوب و سالم نقش مهمی در سلامت سالمندان دارد و حتی به آن ها کمک می ‌کند که برای مدت طولانی‌ تری زندگی شاد و فعالی داشته باشند و از شر بسیاری از بیماری ‌ها در امان بمانند.
مصرف روزانه شیر در دوران نوجوانی و کودکی پایه ‌گذار استخوان ‌هایی محکم بوده و از عوامل اصلی پیشگیری کننده پوکی استخوان و زندگی سالمندی فعال تر محسوب می شود.

* همان طور که می دانید در دوران بارداری و شیردهی، نیازهای غذایی مادر افزایش پیدا می‌ کند، بنابراین مادران باردار در این دوران مخصوصا در سه‌ ماهه دوم و سوم باید میزان بیشتری کالری، پروتئین، انواع ویتامین‌ و کلسیم مصرف کنند.
شیر از آن دسته مواد غذایی است که مادران باردار به آن نیاز بیشتری دارند.
هفته نامه سلامت