ـ پیامبران اولوالعزم

قرآن کریم برخی از پیامبران را اولوالعزم نامیده است ولی نام آن‎ها را نبرده است، چنان که خطاب به پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‎فرماید: «فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوالْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ».[۱]

بسان پیامبران اولوالعزم صابر باش.

واژه «عزم» در لغت به معنای اراده و تصمیم قطعی، و «اُولُوا» به معنای صاحبان است بنابراین، «اولوالعزم» یعنی افراد صاحب اراده و تصمیم قطعی که هرگز از عمل و کوشش دست نمی‎کشند.

اما درباره این که مقصود از اولوالعزم در آیه یاد شده چیست، و این که آنان چه کسانی هستند، نظریات مختلف وجود دارد. ما در این جا به نقل نظریه‎ای که در احادیث موثق از ائمه ـ علیهم السلام ـ نقل شده است، بسنده می‎کنیم، و آن این که: «مراد از پیامبران اولوالعزم، پیامبران صاحب شریعت می‎باشد، و آنان عبارتند از: حضرت نوح، ابراهیم، موسی، عیسی ـ علیهم السلام ـ و حضرت محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ».[۲]

ـ عمومیت نبوت

مقتضای دلایل عقلی لزوم بعثت پیامبران، عمومیّت آن است، یعنی هر جا انسان‎هایی بوده‎اند که شایستگی دریافت هدایت‎های معنوی پیامبران را داشته‎اند، قطعاً خداوند برای آنان پیامبری نیز برانگیخته است. این مطلب از آیات قرآن و روایات اسلامی نیز به دست می‎آید. قرآن کریم می‎فرماید: «وَ إِنْ مِنْ أُمَّهٍ إِلاَّ خَلا فِیها نَذِیرٌ».[۳]

هیچ جمعیتی نبوده است مگر این که بیم دهنده‎ای داشته باشد.

و نیز می‎فرماید: «وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ».[۴]

هر قومی را هدایتگری بوده است.

و نیز می‎فرماید: «وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِی کُلِّ أُمَّهٍ رَسُولاً…»[۵].

در هر جمعیتی پیامبری را برگزیدیم.

حضرت علی ـ علیه السلام ـ نیز فرموده است: «خدای سبحان هیچ‎گاه بندگان خود را از پیامبر مُرسل، و یا کتاب منزل، یا حجت الزام‎آور، یا راه روشن و استوار محروم نساخته است.»[۶]

و در جای دیگر فرموده است: «خداوند، آدم را در زمین جای داد تا آن را آباد سازد، و حجت بر بندگان خدا باشد. پس از قبض روح او نیز آنان را از کسانی که حجت خدا را تأکید نموده و پیوند معرفت را میان آنان و خدا برقرار سازد، محروم نساخت، بلکه پیوسته حجتهای خود را توسط پیامبران و متحملان امانتهای رسالت الهی تجدید نمود، تا این که جریان نبوت توسط پیامبر ما محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ پایان یافت.[۷]»

البته گزارش جامعی از تاریخ پیامبران در دست نیست، و قرآن کریم نیز تصریح نموده است که تنها سرگذشت برخی از آنان را ذکر نموده است؛[۸] چرا که اصولاً شأن و رسالت قرآن کریم نقل گزارشهای مفصل تاریخی نیست، بلکه از جریان‎های تاریخی به اندازه‎ای که در هدایت انسان‎ها مؤثر است، بسنده نموده است. از این رو، قطعاً ‌پیامبرانی که در قرآن کریم یاد شده و یا شرح زندگانی آن‎ها بیان شده است، ویژگی‎هایی داشته‎اند که مربوط به یکی از جهات زیر بوده است:

۱٫ زمان و مکان رسالت.

۲٫ قوم و امت رسول.

۳٫ مقام و منزلت پیامبر.

۴٫ آیین و شریعت پیامبر.

۵٫ حوادث مهم و آموزنده تاریخ پیامبر.

هر چند تفصیل آن بر ما روشن نیست، ولی با توجه به حکیمانه بودن افعال الهی، یقین داریم که این کار حکیمانه بوده است.[۹]

بنابراین، باید گفت: فیض نبوت و نور هدایت الهی به طور مستقیم یا غیر مستقیم همه افراد بشر را فرا گرفته است. و این که گاهی گفته می‎شود: «در برخی از قاره‎ها مانند استرالیا، انسان‎هایی بدوی یافت شده‎اند که پیامبری به سوی آنان برانگیخته نشده است»، اولاً ـ صرف یک مدعاست، و دلیلی بر آن اقامه نشده است، ثانیاً ـ در مورد این افراد دو فرض مطرح است:

۱٫ این افراد از نظر فکری در حد کودکان غیرممیز بوده و قوه تشخیص خوب و بدهای اخلاقی را نداشته‎اند. در این صورت از موضوع بحث نبوت خارج می‎باشند و فرستادن نبی بر آنان بی‎فایده و خلاف حکمت الهی است.

۲٫ این افراد قوه تشخیص خوب و بد را داشته‎اند، در این صورت قطعاً‌ از حجت الهی برخوردار بوده‎اند، و کسانی که میان آن‎ها می‎زیسته‎اند که پیراسته از رذایل اخلاقی، و برخوردار از عقل و حکمت و تدبیر بوده‎اند، هر چند به نام پیغمبر شناخته نشده باشند.[۱۰]

منبع : اسلام دانلود

گرد آوری: گروه دین و اندیشه سایت تبیان زنجان
http://www.tebyan-zn.ir/Religion_Thoughts.html

[۱] . احقاف/ ۳۵٫

[۲] . تفسیر برهان، ج ۴، ص ۱۷۹ـ۱۷۸، برای آگاهی از سایر اقوال، منشور جاوید، ج ۱۰، ص ۲۵۶ـ۲۵۰ رجوع شود.

[۳] . فاطر/ ۲۴٫

[۴] . رعد/ ۷٫

[۵] . نحل/ ۳۶٫

[۶] . نهج البلاغه، خطبه اول.

[۷] . نهج البلاغه، ۹۱٫

[۸] . اصول کافی، کتاب الحجه، باب الفرق بین الرسول و النبی و المحدث، جهت آگاهی از اقوال دیگر به منشور جاوید، ج ۱۰، رجوع شود.

[۹] . ر.ک: متفکر شهید مرتضی مطهری،‌خاتمیت؛ و آیت الله سبحانی، منشور جاوید، ج ۱۰٫

[۱۰] . در این باره به منشور جاوید، ج ۱، ص ۱۰۹ـ۱۰۷ رجوع شود.