"تقوا" از ماده "وقی" به معنی خودنگهداری است، این که انسان در یک حالی باشد که بتواند خود را نگهداری کند. تقوای الهی نگهداری خود است از آنچه بد است، برای خدا.

قرآن کریم می‌گوید اگر متقی واقعی باشید دو اثر دارد : یکی اینکه گشایش در کار به وجود می‌آید در اثر تاثیر معنوی آن. خاصیت دوم تقوا این است که بر روشن بینی می‌افزاید. اگر انسان متقی باشد، روشن بین‌تر است زیرا تقوا صفای روح می‌آورد، تقوا آن تیرگی هایی را که باعث می‌شود انسان از روشن‌بینی‌هایی که مخصوص خود اوست استفاده نکند از بین می‌برد.

شما اگر نسبت به موضوعی تعصب بورزید نمی‌توانید آن را آن طوری که هست بگیرید. تقوا گرد و غبار تعصب را پاک می‌کند، کینه توزی را فرو می‌نشاند، در نتیجه عقل، آزاد فکر می‌کند.

هر عملی باید مسبوق به تقوا باشد تا آن عمل قبول شود، چون إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ ؛ خدا هر عملی را فقط از متقیان می پذیرد (مائده/27).

انسان وقتی که اعمال زیادی انجام می دهد پیش خودش خیلی خودش را از خدا طلبکار می‌داند خصوصا که در کتابهای حدیث یا دعا مانند مفاتیح نوشته است که اگر مثلا دو رکعت نماز خواندی خداوند چقدر اجر و ثواب می‌دهد، اگر فلان زیارت را کردی چنین و چنان، با خود می‌گوید پس ما آنجا خیلی انبار کرده‌ایم، الی ما شاء الله انبار کرده‌ایم.

قرآن می‌گوید: إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ ؛ همه آنها درست است اما شرطش متقی بودن است.

اگر متقی باشی خدا می‌پذیرد، اگر متقی نباشی اساسا از گمرک آنجا رد نمی‌شود، هیچ قبول نمی‌شود. دو مرتبه «و اتقوا الله» تقوا مقدمه عمل و شرط قبول عمل است، و هر عملی انسان را آماده می‌کند.

برای تقوای بعد از عمل و تقوای بالاتر. إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ؛ خدا به تمام کارهای شما آگاه است». در یک آیه قرآن داریم: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ ؛ تقوای الهی داشته باشید آن تقوایی که شایسته خداست (آل عمران/102).

تقوای واقعی همان است که انسان را نجات می‌دهد، انسان را آزاد و رها می‌کند. انسان در زیر امتحان ها (چه امتحان به نعمت ها و چه امتحان به نقمت ها) باید تقوا داشته باشد که این تقواست که او را نجات می‌دهد و آزاد و رها می‌کند.

کتابخانه طهور

جوادی آملی، تسنیم (تفسیر قرآن کریم)، ج 2

تفسیر المیزان، ج